3 Ocak 2016 Pazar

Küçük Ünlü Uyumu


Ünlülerin düzlük – yuvarlaklık, darlık – genişlik bakımından uygunluğudur. Bu kurala göre;
  • Türkçede düz ünlülerden (a, e, ı, i) sonra düz ünlüler (a, e, ı, i) gelir.
  • Yuvarlak ünlülerden (o, ö, u, ü) sonra ya düz-geniş ünlüler (a, e) ya da dar-yuvarlak ünlüler (u, ü) gelir.
Küçük ünlü uyumu aranırken heceler bir önceki heceye göre değerlendirilir. Bune göre örneğin 'baharatlık' kelimesinde sırasıyla ünlüler a-a-a-ı şeklindedir. Küçük ünlü uyumuna uyar. Ancak 'yağmur' kelimesinde sıra a-u şeklindedir ve düz ünlüden sonra yuvarlak ünlü gelmiştir. Yağmur kelimesi küçük ünlü uyumuna uymaz. 

Türkçe kelimelerin küçük ünlü uyumu kuralına uyması gerekmektedir. "Yağmur" gibi, "tavuk" gibi Türkçe kelimelerin küçük ünlü uyumuna uymamasının nedeni, orta hecelerde bulunan 'b,m,v' harflerinin sesler üzerindeki yuvarlaklaştırıcı etkisidir. Sözcüklerde küçük ünlü uyumu kuralı aranırken bu harfler göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca dilimizde "o, ö" yuvarlak sesleri yalnızca ilk hecede kullanılır. Herhangi bir ek almaksızın ilk heceden sonraki hecelerde "o, ö" seslerine rastlanması, sözcüğün Türkçe olmadığını gösterir (doktor, şoför gibi) . 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder