Gerçek Anlamlı Sözcükler

Bir sözcüğün, söylendiği zaman akla getirdiği ilk anlama, beyinde oluşturduğu ilk imgeye "gerçek anlam" denir. Gerçek anlam, sözcüğün sözlükteki anlamlarıdır. Bir sözcüğün gerçek anlamı, temel anlam ve yan anlam kavramlarını da içerir çünkü sözcük tek başına iken, yani bir cümle içinde kullanılmamışken ve kastedildiği anlamını kuvvetlendirecek farklı sözcüklerle bir arada değilken, farklı kişilere farklı anlamlar ifade edebilir ve bu anlamların hepsi sözcüğün temel anlamını ya da yan anlamlarını ifade edebilir. Kullanılan sözcüğün temel anlamda mı yoksa yan anlamda mı kullanıldığını anlamak için kullanıldığı cümledeki anlamı göz önünde bulundurulmalıdır.

Temel anlam: Bir sözcüğün tek başına iken düşündürdüğü anlama temel anlam denir. Dildeki her sözcüğün bir temel anlamı vardır, buna "konuluş anlamı" da denir. Sözcüğün sözlükteki ilk tanımı temel anlamdır.
Yan anlam: Bir sözcüğün, temel anlamı ile bağını kaybetmeden kazandığı ikincil anlamlara yan anlam denir. Dilimizdeki her sözcüğün bir yan anlamı yoktur; ancak bir sözcük birden fazla yan anlam da kazanabilir. Yan anlama "kullanılış anlamı" da denir. Sözcüğün sözlükteki ikinci ve daha sonraki tanımları yan anlamdır.

"Çocuk henüz konuşamıyor." (bir dilin sözcüklerini kullanalarak düşüncesini aktaramamak--> temel anlam )
"Biz de şimdi bu konuyu konuşuyorduk." (belli bir konudan bahsetmek --> yan anlam)
"Bu hafta Türk Dil Kurumu'nda konuşacağım." (söylev vermek, konuşma yapmak --> yan anlam)
"Yemek vakti gelince sofraya oturdular." (yemek yenmek üzere bir masanın hazırlanmış hali --> temel anlam)
"Onların sofrası daha neşeliydi." (yemek yemek üzere biraraya gelenlerin tümü --> yan anlam)
"Balıkçılar taştan bir ocak yapmışlar." (ateş yakılan, pişirme, ısınma gibi amaçlarla kullanılan yer --> temel anlam)
"Çay ocağına üç yaşlı gelmişti." (kahvelerde, kurumlarda çay, kahve yapmak için kullanılan alan --> yan anlam)
"Ocaktan akşama kadar kömür çıkardılar." (taş ve maden çıkarılan yer --> yan anlam)
"Babam, denize büyük bir keyifle dalıyordu." (suyun içine hızla ve bütünüyle girmek --> temel anlam)
"Çocuklar bulunduğumuz odaya daldılar." (bir yere hızla girmek --> yan anlam)