Bir anlatımdaki dil öğelerinin, yani eklerin ve kelimelerin dil bilgisi kurallarına uyularak yan yana getirilmesine bağlaşıklık adı verilir ve dil bilgisi bağlantısı anlamına gelir. Bağlaşıklık sorunları anlatım bozukluğuna sebep olur:
1. Anlam belirsizlikleri:
Geleceğini annemden duydum.==> kimin geleceğini? onun mu, senin mi?
"Onun geleceğini annemden duydum." ve ya "Senin geleceğini annemden duydum."
Yarışmada birinci olduğuna sevindim. ==> kimin birinci olduğuna? onun mu, senin mi?
"Senin yarışmada birinci olduğuna sevindim." Ya da "Onun yarışmada birinci olduğuna sevindim."
2. Eklerin eksik ya da yanlış kullanılması:
Bu çocuklar fakir ülkenin, savaş nedeniyle gerekli eğitimi alamayan çocuklardır. ==> X
Bu çocuklar fakir ülkenin, savaş nedeniyle gerekli eğitimi alamayan çocuklarıdır. ==> √
Senin en sevdiğim yanın derslerine düzenli çalıştığındır. ==> X
Senin en sevdiğim yanın derslerine düzenli çalışmandır. ==> √
3.Dolaylı tümleç eksikliği:
Öğrencileri rahat edecekleri odalara yerleştirip, en iyi imkânları sağladı. ==> X
Öğrencileri rahat edecekleri odalara yerleştirip onlara en iyi imkânları sağladı. ==> √
Burada daha çok eski arkadaşlarını arıyor, hasret duyuyordu. ==> X
Burada daha çok eski arkadaşlarını arıyor, onlara hasret duyuyordu. ==> √
4. Nesne eksikliği:
Televizyona çok bakıyor, akşama kadar kapatmıyor. ==> X
Televizyona çok bakıyor, televizyonu akşama kadar kapatmıyor. ==> √
Herkesin fikrine saygı gösteriyor, dinliyor. ==> X
Herkesin fikrine saygı gösteriyor, onları dinliyor. ==> √
5. Özne Eksikliği:
Kapıya dayanmayın, dün boyandı. ==> X
Kapıya dayanmayın, kapı dün boyandı. ==> √
Nüfus sayımı bu yıl yapıldı, bir hayli artmış ==> X
Nüfus sayımı bu yıl yapıldı, nüfusumuz bir hayli artmış. ==> √
6. Fiil ve yardımcı fiillerin hatalı kullanımı:
Ekşiyi az, acıyı ise hiç sevmezdi ==> X
Ekşiyi az sever, acıyı ise hiç sevmezdi. ==> √
Kitap için kendine verilen paranın eksik ve yeterli olmadığını söyledi. ==> X
Kitap için kendine verilen paranın eksik olduğunu ve yeterli olmadığını söyledi. ==> √
Bu davranışıyla bize yarar mı sağladı zarar mı belli değil. ==> X
Bu davranışıyla bize yarar mı sağladı zarar mı verdi belli değil. ==> √
7. Sözcüklerin cümle içinde yanlış yerde kullanımı:
Alınan bu karar savaşta askerin daha çok ölmesine neden oldu ==> ('askerin daha çok ölmesi' tabiri yanlış)
Alınan bu karar savaşta daha çok askerin ölmesine neden oldu. ==>
İzinsiz inşaata girilmez ==> ('izinsiz inşaat' bir tamlamadır, yanlış kullanılmıştır)
İnşaata izinsiz girilmez. ==>
8. Gereksiz kelime kullanımı:
Yalnız gitmekten korkmuş, annesiyle birlikte gitmiş. ==> (annesiyle gitmesi zaten birliktelik anlamı katar)
Yalnız gitmekten korkmuş, annesiyle gitmiş
Yüksek sesle bağırmana gerek yok ==> (bağırmak zaten yüksek sesle yapılan bir eylemdir)
Bağırmana gerek yok.
9. Tamlama yanlışlıkları:
Kaza yerine birçok askerî ve polis aracı geldi ==> X
Kaza yerine birçok askerî araç ve polis aracı geldi. ==> √
Bu önlemler ekonomik ve sağlık açısından olumlu sonuçlar verdi. ==> X
Bu önlemler ekonomik açıdan ve sağlık açısından olumlu sonuçlar verdi. ==> √
10. Etken ve edilgen fiillerin hatalı kullanımı:
Bütün yemekleri hazırlayıp bir kenara koyulmalıdır. ==> X
Bütün yemekleri hazırlayıp bir kenara koymalıdır. ==> √
Bütün yemekler hazırlanarak bir kenara koyulmalıdır. ==> √
Bazı yolcuların giriş işlemleri yapmaya başlandı. ==> X
Bazı yolcuların giriş işlemleri yapılmaya başlandı. ==> √
11. Ekeylemlerin kullanılmaması:
Boyu kısa bedeni de pek biçimli değildi. ==> X
Boyu kısaydı bedeni de pek biçimli değildi. ==> √
O yaşlı şair geleneklere bağlı, ama yeniliklere kapalı değildi. ==> X
O yaşlı şair geleneklere bağlıydı, ama yeniliklere kapalı değildi. ==> √
12. Özne eksikliği :
Hiç kimse okula gelmedi, geziye gitti. ==> X
Hiç kimse okula gelmedi, herkes geziye gitti. ==> √
Annem hiçbirimizi azarlamaz, severdi. ==> X
Annem hiçbirimizi azarlamaz, hepimizi severdi. ==> √
Her gün okula geç geliyor, erken gelmiyor. ==> X
Her gün okula geç geliyor, hiç erken gelmiyor. ==> √
Herkes konuşuyor, ders dinlemiyor. ==> X
Herkes konuşuyor, hiç kimse ders dinlemiyor. ==> √
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder