Karşılaştırma

Kavramların birbirlerine benzeyen ya da benzemeyen yönlerini tek tek ya da bir arada belirtmeye, karşılaştırma denir. Bir anlatım içinde karşılaştırma üç yolla yapılır:

a. Benzerliklerden yararlanma: Karşılaştırılan kavramların ortak özelliklerinin altını çizer.
"Şu karşıdaki gemiyi görüyor musun? Ya şu uçan kuşu?.. Yelkenleri olmasa bu gemi ilerleyemez, kanatları olmasa kuş uçamaz. İşte düşünce de böyledir. Dört duvar arasına alınırsa yelkensiz gemiye, kanatsız kuşa döner."
b. Karşıtlıklardan yararlanma: Karşlaştırılan kavramların karşıt durumlarını belirtir.
"Bahar zamanı  Anadolu'da seyahatin ne garip değişiklikleri vardır... Mesela deniz kenarını sımsıcak adeta yaz içinde bırakırsınız, keten ceket sizi sıkar ve arabanın kızan muşambası başınızı yakar. Böyle hareketten bunalmış yürür, birtakım yokuşlar iner, inişler çıkar, gider gidersiniz... Nihayet bir dağa, tırmanmak icap eden bir dağ ki her dönemecinde rüzgarın daha sertleştiğini ve havanın daha soğuduğunu hissedersiniz. Sırta çıktığınız zaman arkanızdaki palto size az gelir ve sabahleyin, aşağıda bir yemyeşil söğüt gölgesinde sıcaktan şikayetçi bol su içerek kahvaltı etmiş ve toğrağa serilip yatmışken akşama handa ocak yaktırır ve çay demletirsiniz ve geceyi dişleriniz vurarak titreye titreye geçirirsiniz."
c. İlişki kurma: Bir olay veya olgunun kendisine  benzeyen bir başka olaya bağlanarak anlatılmasıdır.
"Bir gazetede Doğu Karadeniz'deki toprak kaymasından zarara uğrayanlara, yakınlarını kaybedenlere yardım elinin zamanında uzanmamasının utanç verici olduğu yazıyor. Yapılan bir araştırmada daha önce de böyle yetersizliklerin yaşandığı ortaya konuyor. Utanca alışmışız anlaşılan, yara kendimizin olunca merhem bulunmuyor."