23 Ocak 2016 Cumartesi

Ana Öğeler


Özne ve yüklem, bir cümlenin ana öğeleridir. Cümlede anlatım bozukluğu olmaması için, özne ve yüklemin, tekillik - çoğulluk ve kişiler yönünden uygun olması gerekir. 

Tekillik - çoğulluk uygunluğu: Cümlede özne tekil ise yüklemin de tekil, özne çoğul ise yüklemin de çoğul olması esasına dayanır. "Çocuk sürekli ağlıyor." , "Biz yarın gideceğiz." .. gibi.
Bu kuralı bozan bazı durumlar vardır. Özne olarak "organ, hayvan, bitki, zaman, eylem isimleri, cansız varlıklar ve soyut adlar" çoğul halde kullanıldılarsa, yüklem tekil olabilir: 
"Gözleri parlıyordu.", "Seneler geçiyor.", "Kediler miyavladı.", "Çiçekler açmış.", "Evler göründü.", "Konuşmalar sona erdi.", "Düşünceler yasaklanamaz." ... gibi. 
Cümleye bir saygı değeri, alay ya da küçümseme katılmak istenirse, özne tekil olduğunda yüklem çoğul olabilir:
"Beyefendi bugün nasıllar?", "Ali Bey yarın gelecekler." ... gibi.

Kişi Uygunluğu: Özne hangi kişi ise, yüklemin de o kişi eki ile çekimlenmesi esasına dayanır.
"Ben onları iyi tanırım.", "Sen markete gidebilirsin." ... gibi.
Bu kural iki istisna ile bozulur. Eğer öznede, tekil kişilerden 'sen' ve 'o', 'ben' ile birlikte kullanılmış ise (ben ve sen, ben ve o, ben sen ve o) yüklem 'biz' kişisi ile çekimlenir. Eğer öznede 'sen' ve 'o' tekil kişileri birlikte kullanılmış ise yüklem 'siz' kişisiz ile çekimlenir.
"Oraya sen ve ben gideceğiz."
"Oraya ben ve o gideceğiz."
"Oraya sen,ben ve o gideceğiz."
"Oraya sen ve o gideceksiniz." .... gibi.

Özne
Yüklem

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder